De KNVB vaart zaterdag op de sportboot van NOC*NSF mee tijdens de Canal Parade door de Amsterdamse grachten. De bond constateert dat er nog veel te winnen valt wat betreft de lhbtiq+-acceptatie in de voetbalwereld. De KNVB wil dat iedereen zich welkom voelt in het voetbal, maar hoe wil de bond dat voor elkaar krijgen?
Waar er in het mannenvoetbal afgelopen jaar nog sprake was van een zeldzaamheid toen Jake Daniels (17) van de Engelse Championship-club Blackpool uit de kast kwam, kent het vrouwenvoetbal tal van topspeelsters die openlijk op vrouwen vallen.
Een enquête van het Mulier Instituut onder 118 profvoetballers wees vorig jaar uit dat de spelers homoacceptatie in het voetbal het rapportcijfer 4,6 geven. Dat betekent dat bijna de helft van de spelers vindt dat het moeilijk is om uit de kast te komen. Dit heeft er mede mee te maken dat ze bang zijn voor consequenties voor hun profcarrière, spreekkoren in stadions en de heersende machocultuur.
De KNVB zegt verschillende initiatieven te ondernemen om het lhbtiq+-klimaat te verbeteren. Dit doet de bond onder meer in samenwerking met de John Blankenstein Foundation, die zich inzet voor de lhbtiq+-acceptatie in de sport. De foundation is opgericht door Karin Blankenstein, voorzitter en tevens de zus van oud-topscheidsrechter John Blankenstein, die openlijk homoseksueel was.
Karin Blankenstein zegt dat er nog veel te winnen valt op het gebied van lhbtiq+-acceptatie in de voetballerij. “Het woord homo wordt in de voetbalwereld, maar ook daarbuiten, nog steeds te veel gebruikt als scheldwoord. Je hoort het zo veel in de kleedkamers en voetbalstadions, maar ook op school. We horen nooit: ‘Wat een heterobal’. Het wordt altijd in de negatieve context gebruikt, waardoor het nog steeds keihard nodig is dat er iets gedaan wordt aan het verbeteren van het lhbtiq+-klimaat.”
Ook volgens Paul van Dorst, oprichter van de supportersvereniging Roze Kameraden, moet er wat veranderen in de huidige voetbalwereld. “Het heeft geen zin om de andere kant op te kijken, want het gaat nog steeds niet goed. We kunnen wel wachten tot het is opgelost, maar dat wachten heeft tot nu toe nog geen resultaat.”
De KNVB vaart voor de derde keer mee in de botenparade, ditmaal als onderdeel van de sportboot van NOC*NSF. De voetbalbond is een van de in totaal elf deelnemende sportbonden. De sportboot wil uitdragen dat de representatie van lhbtiq+ in de sport normaal wordt. Naast de sportboot van NOC*NSF is er nog een boot die zich uitspreekt tegen homofobie in het Nederlandse voetballandschap. Op deze boot is een aantal ‘roze’ supportersverenigingen aanwezig, die bekendstaan om hun strijd voor lhbtiq+-acceptatie in de voetballerij.
In de voorgaande jaren was Mark-Jan Fledderus, toenmalig speler van Roda JC, de enige actieve mannelijke voetballer die aanwezig was op een voetbalboot. Verder namen onder anderen Louis van Gaal en de toen al gestopte Pierre van Hooijdonk en Frank de Boer deel aan de botenparade. De voetbalsters Stefanie van der Gragt en Merel van Dongen deden mee aan de Canal Pride van 2019 op de sportboot van NOC*NSF.
Overzicht deelname Canal Pride
- 2013: Voetbalboot KNVB
- 2019: NOC*NSF-sportboot (o.a. KNVB) & EURO 2022-boot (KNVB & UEFA)
- 2022: NOC*NSF-sportboot (o.a. KNVB)
De KNVB staat sinds 2017 rond de internationale coming-outdag stil bij lhbtiq+-acceptatie. In 2022 gebeurt dit in het speelweekend van 14 oktober. Tijdens het hele speelweekend staat centraal dat iedereen in het voetbal zichzelf moet kunnen zijn. Sommige clubs spelen dat weekend in regenboogtenues, en alle aanvoerders in de Eredivisie, Keuken Kampioen Divisie, Eredivisie Vrouwen en het Eredivisie zaalvoetbal spelen met de zogenoemde OneLove-aanvoerdersband. Daarnaast worden er regenboogcornervlaggen geplaatst en zendt ESPN reportages uit die in het teken staan van coming-outdag.
Volgens Blankenstein kan er tijdens dit speelweekend nog grootser worden uitgepakt, ook omdat zelfs tijdens dit specifieke weekend homofobe spreekkoren te horen waren. “Dit moet je met z’n allen doen – met de scheidsrechters, de stadionspeaker en de twee teams die spelen. Ze moeten samen een groot statement maken tijdens een wedstrijd.”
De KNVB, de clubs en de betrokkenen moeten met in elkaar in gesprek blijven over de lhbtiq+-acceptatie in de voetbalwereld, benadrukt Van Dorst. “In plaats van allerhande plannen op te stellen, moeten we met elkaar om tafel gaan en blijven monitoren hoe het staat met de lhbtiq+-acceptatie.”
Naast eerdergenoemde uitingen heeft de KNVB in 2020 een aanvalsplan tegen alle vormen van discriminatie gepubliceerd. Daarin speelt lhbtiq+-discriminatie ook een rol. In Ons Voetbal Is Van Iedereen staan de pijlers bewustwording, samenwerking, signaleren van wangedrag en sanctioneren van daders centraal. Ons voetbal is van iedereen – samen zetten we racisme en discriminatie buitenspel, luidt het motto.
Een onderdeel van het KNVB-plan zijn de workshops die de John Blankenstein Foundation organiseert. “In onze workshops gaat het voornamelijk over de ervaringen van (ex-)sporters die zelf hebben meegemaakt hoe belangrijk het is dat iedereen in het team geaccepteerd wordt en zichzelf kan zijn”, zegt voorzitter Karin Blankenstein. “We geven de clubs vooral tips over wat binnen de club kan helpen voor sporters die tot de lhbtiq+-gemeenschap behoren.”
Waar de foundation een aantal jaar geleden nog moest aankloppen bij voetbalclubs, is de agenda nu goed gevuld. “Er staan nu al 150 workshops gepland in de Nederlandse sportwereld, en dit worden er alleen nog maar meer.”
Het aanvalsplan van de KNVB is volgens Van Dorst pas een begin wat betreft het verbeteren van het lhbtiq+-klimaat in de voetbalwereld. “Het is een stap in de goede richting, maar het is nog niet waar het moet zijn.” De voorzitter van de Roze Kameraden mist bij de voetbalbond en de clubs het nastreven van de plannen. “De uitvoering van het plan moet worden gelijkgetrokken, in het plan staat het goed opgeschreven. Maar behandel homodiscriminatie dan ook hetzelfde als racisme, houd je aan je eigen protocollen.”
Een ander onderdeel van het plan van de KNVB is de OneLove-campagne waarin rolmodellen van de Nederlandse vrouwen- en mannenteams zich uitspreken vóór verbinding en tégen verschillende vormen van discriminatie. De OneLove-campagne loopt gedurende het hele jaar en is niet alleen gericht op de acceptatie van de lhbtiq+-gemeenschap, maar vooral op verbinding in het voetbal en tegen alle vormen van discriminatie.
Los van het jaarlijkse moment tijdens de internationale coming-outdag reageert de KNVB ook op lhbtiq+-gerelateerde incidenten die plaatsvinden op en rond het voetbalveld. Een voorbeeld hiervan is de verklaring van de KNVB naar aanleiding van de homo-onvriendelijke spreekkoren die te horen waren tijdens de oefenwedstrijd Nederland-Duitsland.
Gedurende de afgelopen jaren zijn wedstrijden gestaakt wegens racistische spreekkoren. De KNVB vond de homofobe spreekkoren tijdens het oefenduel van Oranje geen reden om in te grijpen tijdens de wedstrijd. “Natuurlijk bespreken we het na afloop en kunnen richtlijnen aangepast worden. Maar het protocol is van tevoren opgesteld in overleg met verschillende partijen, binnen en buiten de KNVB”, zegt de woordvoerder.
Al in een eerder stadium lichtte de KNVB toe waarom het protocol niet is aangescherpt naar aanleiding van de homofobe spreekkoren tijdens Nederland-Duitsland.
Volgens Blankenstein is het staken van wedstrijden in het geval van homofobe spreekkoren lastiger door de zichtbaarheid. “Het lastige is, in vergelijking met racistische spreekkoren, dat de lhbtiq+-groep minder zichtbaar is. Bij racistische spreekkoren weet je aan wie ze gericht zijn, dit geldt voor homo-onvriendelijke spreekkoren niet.”
